Szwajcaria

Skojarzenia ze Szwajcarią są dość jednoznaczne: bogactwo, neutralność, precyzja. Niemal każdy marzy o posiadaniu szwajcarskiego zegarka, skosztowaniu tamtejszej czekolady, czy serów. Piękny surowy i górzysty krajobraz przyciąga amatorów pieszych wędrówek, wspinaczy oraz narciarzy i snowboardzistów – to także raj dla miłośników lotów paralotnią.

Gruyeres
Więcej zdjęć ze Szwajcarii pod artykułem.

Informacje ogólne o Szwajcarii

Siedziba rządu: Berno
Powierzchnia: 41,3 tys. km2
Ludność: 7,8 mln mieszkańców (2009)
Największe miasta: Zurych, Genewa, Bazylea, Lozanna, Berno

Informacje praktyczne

odległość z Warszawy do Zurychu to około 1300 km;
najwygodniej wybrać się samolotem – międzynarodowe lotniska znajdują się w Zurychu, Genewie, Bazylei, Lugano i Bernie;
podróż pociągiem jest dość długa i droższa w porównaniu z transportem lotniczym; podróżując samochodem można obrać dwa warianty – pierwszy dłuższy, ale szybszy przez Niemcy, drugi krótszy – przez Czechy i Austrię (autostrady oznakowane są na zielono, drogi główne na niebiesko, a krajowe na biało);
waluta: frank szwajcarski (CHF); 1 frank to 100 centymów (nazywanych w niemieckojęzycznej części rappen, we francuskojęzycznej centime, a we włoskojęzycznej centesimo);
informacja turystyczna: biura IT znajdują się w każdym większym ośrodku oraz w wielu mniejszych miejscowościach. Warto zajrzeć na stronę organizacji Switzerland Tourism w wydaniu polskim: www.mojaszwajcaria.pl
komunikacja wewnątrz państwa obejmuje doskonale rozbudowaną sieć dróg, linii kolejowych i tras autobusowych. Wszystkie elementy transportu łącznie ze statkami są ze sobą zsynchronizowane i zorganizowane w sposób dogodny dla podróżnych
bilet Swiss Pass daje podróżującym na terenie Szwajcarii możliwość nieograniczonej ilości przejazdów w ciągu 4, 8, 15, 22 dni lub jednego miesiąca. Obejmuje całą sieć Swiss Travel System, większość prywatnych linii kolejowych, statki, autobusy i środkami komunikacji miejskiej w 37 miastach. Dodatkowo bilet zapewnia 50% zniżki na przejazdy większością kolejek górskich oraz bezpłatny wstęp do niemal wszystkich muzeów.

Miejsca, które warto zwiedzić w Szwajcarii

Ruch turystyczny koncentruje się głównie na obszarze Alp Szwajcarskich, jednak lista miejsc godnych polecenia jest dużo dłuższa. Warto odwiedzić największe ośrodki miejskie, takie jak Zurych, Genewę, Bazyleę, Lozannę, czy Berno.

Zurych – miasto bankierów znane z różnorodnych imprez (m.in. Street Parade); położone nad Jeziorem Zuryskim i rzeką Limmat; nazywane miastem fontann – jest ich tu podobno około 1100 wszystkie są czynne, a ze zdecydowanej większości wypływa woda zdatna do picia.

Genewa – wizytówka Szwajcarii, najbardziej znane miasto w Szwajcarii, siedziba 200 organizacji międzynarodowych; można tu znaleźć największą fontannę na świecie Jet d’Eau (140m), tryskającą wprost do Jeziora Genewskiego, słynny zegar kwiatowy w parku angielskim. W pobliżu Genewy znajdują się dwa mniejsze ośrodki, do których warto zawitać. Pierwszy z nich to Montreaux – stolica riwiery Szwajcarskiej. Drugi to zamek Chillon – opisana przez lorda Byrona średniowieczna twierdza.

Bazylea – położona nad Renem, jest głównym ośrodkiem targowym i kongresowym Szwajcarii oraz najstarszym miastem uniwersyteckim. Turyści chętnie odwiedzają muzea, których jest tutaj prawie czterdzieści, na przykład Muzeum Kultur – jedna z największych w Europie kolekcji na temat życia europejskich i pozaeuropejskich kultur.

Lozanna – łączy w sobie cechy wielkomiejskie z tymi charakterystycznymi dla wakacyjnych kurortów. Znana głównie z galerii i muzeów, a także pięknych parków i ogrodów. Pełni funkcję siedziby Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego od 1914 r.

Berno – stolica Szwajcarii, można tu podziwiać malowniczą starówkę zabudowaną mieszczańskimi kamieniczkami z licznymi podcieniami, dom Alberta Einsteina, wieżę zegarową, katedrę z najwyższą w Alpach wieżą i budynki parlamentu. Warto rozejrzeć się za czyhającymi na nas na każdym kroku niedźwiadkami. Żywe zwierzęta można zobaczyć na brzegu rzeki Aare.

Inny nieco mniejszy ośrodek, który powinien znaleźć się w planie podróży, to miasteczko Stein am Rhein z malowniczą zabudową. Stamtąd koniecznie należy się udać nad wodospady na Renie. Spektakularne widowisko ogromu przelewającej się wody można obejrzeć z pokładu stateczku zabierającego turystów bezpośrednio pod wodospad.

Wśród atrakcji przyrodniczych prym wiodą Alpy, jednak warto odwiedzić również bajeczną Jurę. Jeśli chce się poznać prawdziwe oblicze Szwajcarii, nie można pominąć Gruyeres, gdzie znajduje się fabryka sławnego sera wraz z muzeum. Koniecznie trzeba także pospacerować po samym miasteczku, które w pełni oddaje klimat górzystej krainy mlekiem płynącej – to miejsce, w którym słychać dzwonki przywiązane do szyi wypasanych krów.

Zwiedzanie alpejskiej części Szwajcarii można rozpocząć od Interlaken – zimowej stolicy kraju. Miasto swoim charakterem przypomina nasze Zakopane, a dodatkowo jest malowniczo położone pomiędzy jeziorami Thuner i Briezer. Warto wybrać się na przełęcz Jungfraujoch. Wjazd kolejką szynową na przełęcz (3454 m. n.p.m.) to trasa o długości 10 km wykuta w litej skale, podróż którą dostarcza pasażerom fantastycznych wrażeń. Na górze zwiedzić można Pałac Lodowy, czyli labirynt z różnymi rzeźbami wykutymi w lodzie.

Powyżej zamieszczone propozycje atrakcji turystycznych Szwajcarii to jedynie ułamek możliwości, jakie stwarza turystom kraj bankierów i zegarmistrzów, mistrzów czekolady i serów. Szwajcarzy chętnie dzielą się tym, co mają i zapraszają do wizyt w swoim kraju.

Polityka

Szwajcaria składa się z 26 odrębnych jednostek zwanych kantonami. Mają one zagwarantowaną niezależność zbliżoną do funkcjonowania odrębnego państwa. Dysponują konstytucjami kantonalnymi i normami ustawowymi. Są jednak zobowiązane do współpracy i nie mogą odłączyć się od państwa związkowego.

System polityczny to fenomen na skalę światową i najlepiej funkcjonująca demokracja z wieloletnimi tradycjami. Wszystkie decyzje podejmowane są przez obywateli dzięki krajowym referendom odbywającym się cztery razy do roku. W poszczególnym kantonach Szwajcarzy są pytani o zdanie zdecydowanie częściej.

Kolejnym niezaprzeczalnym fenomenem jest dwuizbowy parlament, gdzie parlamentarzyści pracują społecznie. Każdy Szwajcar rocznie wydaje na utrzymanie rządu około 7 franków szwajcarskich (21 zł).

Wojsko i Gwardia Szwajcarska

Neutralność Szwajcarii wcale nie oznacza, ze nie posiada ona wojska. Wprawdzie armia zawodowa obejmuje jedynie 220 tys. żołnierzy, jednak każdy mężczyzna od 20 do 60 roku życia podlega obowiązkowi wojskowemu w cywilnej służbie zastępczej. Panie zgłaszają się ochotniczo. Co roku odbywają się szkolenia między innymi w strzelaniu z broni palnej. Przemierzając Szwajcarię można zaobserwować przygotowane strzelnice, ulokowane między rzędami pól buraków czy ziemniaków. Każdy przeszkolony dostaje do domu broń wraz z amunicją. W razie konfliktu zbrojnego Szwajcarzy są uważani za jeden z najlepiej przygotowanych do walki narodów. W schronach jest dokładnie tyle miejsc, ilu obywateli.

Waleczność obywateli Szwajcarii została również doceniona przez papieża Juliusza II, który w 1506 r. wybrał ich do obrony Watykanu. W ten sposób powstała Gwardia Szwajcarska, będąca najmniejszą armią świata. Warunkiem zaciągnięcia się do tej honorowej służby jest pochodzenie szwajcarskie oraz wyznanie katolickie.

Języki Szwajcarów

Szwajcaria ma aż cztery oficjalne języki. Są nimi niemiecki, francuski, włoski i retoromański.
To, którym z nich posługuje się konkretny obywatel, zależy od kantonu, który zamieszkuje. Największa część ludności posługuje się licznymi dialektami niemieckiego. Obszarowo spotykane są one w centralnej Szwajcarii i dużej części Wyżyny Szwajcarskiej. Język włoski używany jest na południu w kantonie Ticino, natomiast z francuskiego korzysta się na zachodzie od Genewy, przez Jurę, po zachodnie Alpy. Zdecydowanie rzadziej i na mniejszym obszarze używany jest język retoromański. Można go usłyszeć w wysokogórskich dolinach Gryzonii.

Wszystkie ulotki, instrukcje i informacje są w kraju publikowane po niemiecku, francusku i włosku. Filmy wyświetlane w kinach opatrzone są napisami w dwóch językach. Większość obywateli posługuje się co najmniej dwoma narodowymi językami, wynika to chociażby z programu szkolnego. Dodatkowo duża liczba Szwajcarów płynnie mówi po angielsku.

Religia

Szwajcaria to kraj odznaczający się ogromną tolerancją religijną. Dominującą część stanowią wyznania chrześcijańskie, jednak widać wyraźny spadek liczby członków kościołów chrześcijańskich. Wyznawców kościoła katolickiego jest 41,8%, protestantów 35,3%, muzułmanów 4,3%, ortodoksyjnych chrześcijan 1.8%, bezwyznaniowców 11,1%, innych chrześcijan 0,4%, hinduistów 0,4%, buddystów 0,3%, Żydów 0,2%.

Gospodarka

Szwajcarska gospodarka należy do najbogatszych na świecie. W głównej mierze opiera się na usługach bankowych oraz przemyśle precyzyjnym (zegarki, instrumenty pomiarowe, sprzęt medyczny), elektrotechnicznym, spożywczym (sery, czekolada), chemicznym, farmaceutycznym, zbrojeniowym, poligraficznym oraz na turystyce.

Historia Szwajcarii

Tereny znajdujące się obecnie w granicach Szwajcarii były zamieszkane już 150 tys. lat temu. Pozostałości po neandertalczykach w tym rejonie odnaleziono w kantonie Neuchatel. Natomiast Helweci (starożytny lud celtycki), od których kraj ten przyjął łacińską nazwę Helvetia, zawitali na tereny dzisiejszej Jury ok. 450 r. p.n.e. Pokojowo nastawione plemiona zostały wyparte przez najazd German i zmuszone do przeniesienia swych siedlisk do Galii. Jednak podczas próby przedostania się przez most na Rodanie zostali zatrzymani przez ówczesnego namiestnika Galii Narbońskiej, Juliusza Cezara. Po przegranej bitwie pod Bibracte, zostali zmuszeni do odwrotu na opuszczone wcześniej tereny. Od tego czasu plemiona pełniły rolę tarczy przed najazdami ludów z północy Europy.

Rzymianie podbijali stopniowo tereny zamieszkałe przez Helwetów i budowali na nich osady i grody. Pozostałości romańskie zachowały się do dziś. Są to ruiny świątyń, mozaiki, kamienie milowe, mosty. Można je spotkać na przykład w miejscowościach Vindonissa (Windisch koło Brugg), Augusta Raurica (Augist koło Bazylei), Octodarum (Martigny) oraz ówczesnej stolicy Aventicum (Avenches). Rzymianie opuścili terytorium obecnej Szwajcarii dopiero w 401 r. Od tej pory ziemie Helwetów przechodziły z rąk do rąk aż do 1033 r., kiedy to wyżynna część wchodząca w obręb obecnych granic została wcielona do Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. Wówczas jednak nie spodobało się to ludności zamieszkałej na tych terenach i zaczęła ona stawiać opór.

Przełomowym momentem w historii Szwajcarii był rok 1291. Wtedy to na niewielkiej łączce Rutli spotkało się trzech pochodzących z gór mężczyzn. W ramach protestu wyrażającego niezadowolenie z poddania ich ziem i ludzi panowaniu austriackiej dynastii Habsburgów, podpisali Związek Wieczysty. Kantony, z których przybyli przedstawiciele do podpisania porozumienia, to Unterwald, Uri i Schwyz. Na mocy podpisanego paktu mieli pomagać sobie w walkach z Habsburgami, a także w razie innych zagrożeń. W ten sposób powstała Szwajcaria (nazwa przyjęta od kantonu Schwyz) i system konfederacyjny funkcjonujący po dziś dzień. Później do prekursorów sojuszniczego rozwiązania zaczęły przyłączać się inne kantony i miasta: Lucerna, Zurych, Garus, Zug i Berno.

Porozumienie opierające się na wspólnej walce i pomocy pomogło Szwajcarom wywalczyć suwerenność i niepodległość. Długa droga do tej ważnej chwili, czyli podpisania pokoju westfalskiego w 1648 r., biegła przez liczne potyczki i starcia z rodem Habsburgów. Pierwszym znaczącym triumfem mogą się pochwalić już w roku 1315, kiedy rozegrała się bitwa pod Morgarten. Wówczas doszło do zwycięstwa chłopskiej piechoty nad konnym rycerstwem Leopolda I. Rosnąca w siłę i nowe terytoria federacja na swój pierwszy podbój ruszyła w 1415 r., kiedy to odebrała Habsburgom kanton Argowia. Kolejnym krokiem w stronę niezależnej przyszłości było połączenie sił z królem Francji Ludwikiem XI i woja z Królestwem Burgundii (1474 r.).

W momencie kiedy połączone zostało 13 kantonów, Szwajcarzy wzięli udział w wojnach prowadzonych przeciwko włoskim sąsiadom. Wtedy te¿ zdobyli obecne ziemie kantonu Ticino. Przegrana pod Marginano w 1515 r. przyniosła kres walkom i ogłoszenie neutralności.

Po zakończeniu działalności wojennej skupionej na podbijaniu nowych terytoriów, zaczęły narastać konflikty wewnętrzne. Wojny domowe miały podłoże religijne. Przez pewien czas funkcjonowały nawet dwa parlamenty: katolicki i protestancki. W roku 1712 zawarto pokój w Aarau, który gwarantował równość i swobodę wyznania.
Kolejną próbę przejęcia terenów dzisiejszej Szwajcarii i ustanowienia scentralizowanego rządu podjął sam Napoleon Bonaparte. W 1798 r. wojska francuskie zajęły większość kantonów przekształcając je w Republikę Helwecką. Taki stan rzeczy nie spodobał się ludności zamieszkałej na tym terenie i już w 1803 r. powrócono do wcześniejszej formy w postaci federacji. Dwanaście lat później na Kongresie Wiedeńskim ostatecznie i jednoznacznie przyjęto status neutralnego państwa.

Od tej pory Szwajcarzy mogli złapać oddech i rozpocząć odbudowę zniszczonego w wyniku wojen państwa. Rozbudowano kolej, zmodernizowano przemysł, a słynne banki wzmocniły swoją pozycję. Na terenie państwa zaczęły powstawać siedziby międzynarodowych organizacji, szwajcarskie zegarki – podbijać świat, a turyści – odkrywać piękno krajobrazu (pierwsza zorganizowana wycieczka miała miejsce w 1863 r.).

Należy jeszcze wspomnieć o pozycji Szwajcarii w trakcie II wojny światowej. Zgodnie z pierwotnymi założeniami zachowała ona neutralność, jednak w 1996 r. ogłoszono, że polityka prowadzona przez władze sprzyjała niecnym planom III Rzeszy. Po pierwsze stosowano niezwykle surową postawę w stosunku do uchodźców. Tym, co spotkało się z najbardziej negatywnym osądem z perspektywy lat, to tzw. „martwe konta”. Pieniądze zgromadzone na szwajcarskich kontach bankowych przez Żydów uciekających przed Holokaustem nigdy nie zostały oddane w ręce właścicieli. Dopiero w 1998 r. postanowiono utworzyć fundusz odszkodowawczy w wysokości 1,25 mld dolarów. Poszukiwania niektórych potomków poszkodowanych trwają do dzisiaj.

Autor: Marta Majtyka